Wysypka alergiczna: przyczyny, objawy, leczenie

Zmiany skórne o podłożu alergicznym są częstym zjawiskiem w praktyce lekarza dermatologa. Co kryje się pod potocznym określeniem jakim jest wysypka alergiczna? Jak objawia się ta przypadłość? Co robić w razie pojawienia się zmian w przebiegu wysypki alergicznej? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na ten istotny temat.

Spis treści:

1. Czym jest wysypka alergiczna?
2. Jak wygląda wysypka alergiczna?
3. Przyczyny wysypki alergicznej
4. Ile trwa wysypka alergiczna?
5. Po jakim czasie znika wysypka alergiczna u dorosłych?
6. Jak leczyć wysypkę alergiczną?

Czym jest wysypka alergiczna?

Wysypka alergiczna to niemedyczne, potoczne określenie opisujące zmiany skórne związane z narażeniem na uczulające alergeny. Pod nazwą wysypka alergiczna pacjenci mogą opisywać między innymi zmiany w przebiegu takich schorzeń dermatologicznych jak:

• atopowe zapalenie skóry,
• pokrzywka,
• alergiczne kontaktowe zapalenie skóry,
• osutki polekowe.

>> Przeczytaj także: Alergeny, czyli co najczęściej uczula. Rodzaje i lista alergenów

Jak wygląda wysypka alergiczna?

Zmiany skórne wywoływane przez czynniki uczulające mogą mieć złożony obraz kliniczny. W ich przebiegu można obserwować pojawienie się takich wykwitów chorobowych jak na przykład:

• bąble – są to zmiany związane z pokrzywką, które przyjmują typowo kolor bladoróżowy i są wyniosłe ponad poziom skóry,
• grudki – są to zmiany różniące się od otaczającej skóry spoistością,
• pęcherzyki – typowe dla ostrej fazy alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, są to wykwity wypełnione w tym przypadku jasnym, surowiczym płynem,
• rumień – jest płaska zmiana, opisywana jako zaczerwienienie skóry,
• przeczosy – a więc zmiany skórne wywołane drapaniem, są to linijne, powierzchowne uszkodzenia naskórka,
• nadżerki – są to uszkodzenia naskórka, pojawiające się między innymi po pęknięciu pęcherzyków. 

Zmianom skórnych w przebiegu schorzeń alergicznych w większości przypadków towarzyszy uporczywy świąd, a niekiedy również pieczenie skóry.

Przyczyny wysypki alergicznej

Zmiany skórne o podłożu alergicznym mogą pojawić się po kontakcie z wieloma czynnikami, w tym między innymi:

• lekami i suplementami diety – bardzo często osutki polekowe związane są z przyjęciem leku przeciwbólowego, przeciwzapalnego lub antybiotyku, należy mieć świadomość, że uczulać mogą również leki stosowane miejscowo, na przykład w postaci kremu lub maści,
• alergenami pokarmowymi – często uczulają orzechy, owoce, warzywa, ryby i owoce morza, a także mleko i jaja,
• alergenami kontaktowymi – wywołują one zmiany w przebiegu alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, do alergenów kontaktowych należy między innymi nikiel, złoto, kobalt, a także wiele składników kosmetyków oraz barwniki i konserwanty,
• alergenami wziewnymi – alergeny wziewne mogą reagować krzyżowo z niektórymi alergenami pokarmowymi, a także kontaktowymi, do alergenów wziewnych zaliczamy na przykład pyłki traw, sierść zwierząt, czy roztocze kurzu domowego.

Ile trwa wysypka alergiczna?

Czas trwania zmian skórnych w tym przypadku jest różny i zależy od konkretnej jednostki chorobowej oraz jej nasilenia. Jeżeli zmiany skórne są wywoływane przez konkretny alergen, to utrzymują się typowo do czasu aż pacjent wyeliminuje go z otoczenia. Jednak nie zawsze jest to łatwe. Przykładem alergenu, którego szczególnie trudno jest unikać jest nikiel. Metal ten znajduje się nie tylko w monetach, sztućcach lub elementach odzieży (guziki, paski), ale także w wielu pokarmach. Nikiel można bowiem znaleźć między innymi w produktach konserwowych, alkoholu (czerwone wino, piwo), wielu rybach (np. makrela, tuńczyk, śledź), a także w herbacie i kawie. Pacjenci ze zdiagnozowaną alergią na nikiel powinni stosować tak zwaną dietę niklową, a więc dietę z eliminacją lub ograniczeniem pokarmów o dużej zawartości tego metalu.

Po jakim czasie znika wysypka alergiczna u dorosłych?

Jak już wspomniano, jest to kwestia bardzo indywidualna. Działaniem, które jest tutaj kluczowym krokiem jest identyfikacja czynnika, który wywołuje zmiany skórne. W tym celu konieczne jest przeprowadzenie wnikliwej diagnostyki pod okiem lekarza specjalisty (najlepiej alergologa lub dermatologa). W procesie tym wykonuje się między innymi takie oznaczenia i badania jak:

• stężenie IgE całkowitego,
• stężenie IgE swoistych (sIgE),
• morfologia krwi obwodowej,
• stężenie CRP,
• oznaczenie OB,
• badanie kału w kierunku pasożytów i G. lamblia.

Lekarz może zdecydować się również na wykonanie naskórkowych testów płatkowych, które pozwalają na identyfikację uczulenia np. na metale, czy składniki kosmetyków. Badanie to wykonuje się rutynowo w diagnostyce alergicznego kontaktowego zapalenia skóry. 

>> Przeczytaj także: Alergia IgE-zależna, czyli jaka?

Z kolei w przebiegu pokrzywki, oprócz testów alergicznych, konieczne może być wykonanie takich oznaczeń i procedur jak:

• próby wątrobowe,
• stężenie TSH, fT4, fT3 (tzw. pakiet tarczycowy),
• oznaczenie przeciwciał anty-TG i anty-TPO,
• przeciwciała anty-HCV i HbS antygen,
• przeciwciała w klasie IgM i IgG w kierunku boreliozy,
• oznaczenie przeciwciał antyjądrowych (ANA),
• USG jamy brzusznej i przestrzeni zaotrzewnowej,
• RTG klatki piersiowej.

Jak leczyć wysypkę alergiczną?

W leczeniu objawowym zmian skórnych o podłożu alergicznym podstawą są leki przeciwalergiczne, czyli substancje o działaniu przeciwhistaminowym. Lekami z wyboru są leki antyhistaminowe drugiej generacji, które cechują się między innymi mniejszym działaniem sedacyjnym (nie wywołują senności). W przypadku dużego nasilenia dolegliwości konieczne może być włączenie leczenia z wykorzystaniem glikokortykosteroidów podawanych ogólnie, a więc doustnie, domięśniowo lub dożylnie. Warto podkreślić, że podstawą terapii większości zmian alergicznych jest wyeliminowanie narażenia na czynnik sprawczy (a więc uczulający alergen).

Wysypka alergiczna to potoczne określenie opisujące wszelkie zmiany skórne, które pojawiły się na podłożu reakcji alergicznych. Jeżeli pojawiają się u nas wykwity skórne, które mogą wynikać z uczulenia, warto skontaktować się z lekarzem alergologiem lub dermatologiem, który po ocenie stanu skóry zaproponuje odpowiednie postępowanie diagnostyczno-lecznicze.

Bibliografia

1. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021,
2. A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005, 654–659.
3. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
4. L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022.
5. J. Narbutt, Choroby alergiczne w praktyce lekarza rodzinnego, Edra Urban & Partner, Wrocław 2021.