Gruczolak nadnercza to łagodny nowotwór wywodzący się z tkanki gruczołowej nadnerczy, który może wywoływać liczne objawy w zależności od jego charakterystyki i lokalizacji. Choć w większości przypadków jest to zmiana łagodna, jego obecność może prowadzić do różnych komplikacji zdrowotnych. W artykule omówimy przyczyny powstawania gruczolaka nadnercza, jego objawy, diagnostykę, a także metody leczenia. Przeczytaj, aby dowiedzieć się, jakie kroki należy podjąć, jeśli podejrzewasz u siebie gruczolaka nadnercza.
Spis treści:
- Gruczolak nadnercza: co to za choroba?
- Gruczolaki nadnerczy: podział
- Diagnostyka gruczolaka nadnerczy: jakie badania wykonać?
- Gruczolak nadnercza: leczenie i rokowania
- Najczęstsze pytania o gruczolaka nadnercza
Gruczolak nadnercza: co to za choroba?
Gruczolak nadnercza to łagodny guz, który rozwija się w nadnerczach, czyli gruczołach znajdujących się na szczycie nerek. Nadnercza pełnią kluczową rolę w organizmie, produkując hormony takie jak adrenalina, noradrenalina, kortyzol, aldosteron czy androgeny. Gruczolak może mieć różną wielkość i często nie powoduje żadnych objawów, co sprawia, że w wielu przypadkach pozostaje nierozpoznany przez długi czas. W zależności od tego, czy guz wydziela hormony, objawy mogą być bardzo zróżnicowane.
>> Sprawdź: Układ hormonalny człowieka. Budowa, funkcje, hormony
Gruczolaki nadnerczy: podział
Gruczolaki nadnerczy dzielą się na dwie główne kategorie: gruczolaki czynne hormonalnie i gruczolaki nieczynne hormonalnie. W przypadku tych pierwszych, guz może prowadzić do nadmiernej produkcji jednego lub kilku hormonów, co może powodować zaburzenia metaboliczne, nadciśnienie czy inne problemy zdrowotne. Z kolei gruczolaki nieczynne hormonalnie nie wydzielają nadmiaru hormonów, ale ich obecność może zostać wykryta jedynie podczas badań obrazowych, takich jak tomografia komputerowa (TK) czy rezonans magnetyczny (RM).
Gruczolaki nienowotworowe nadnerczy
Większość gruczolaków nadnercza to zmiany nienowotworowe, które nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Są to zmiany łagodne, które mogą być wykryte przypadkowo podczas badań obrazowych wykonywanych z innych powodów. Gruczolak nadnercza nienowotworowy zwykle nie powoduje objawów, jednak w pewnych przypadkach może prowadzić do niewielkich zaburzeń hormonalnych, które mogą wymagać leczenia. Większość takich guzów nie rośnie szybko i nie ma potrzeby ich usuwania, chyba że pojawią się objawy kliniczne.
>> To może Cię zainteresować: Zespół Cushinga – objawy, przyczyny, badania, leczenie
Gruczolaki nadnerczy o charakterze nowotworowym
Chociaż większość gruczolaków nadnerczy jest łagodna, niektóre z nich mogą przybierać charakter nowotworowy. W takich przypadkach guz może zacząć rosnąć szybko i zmieniać się w raka nadnerczy. Wykrycie zmian nowotworowych jest niezwykle istotne, ponieważ nowotwory te mogą być agresywne i prowadzić do rozwoju przerzutów. Objawy gruczolaka nadnercza o charakterze nowotworowym mogą obejmować ból w okolicy nadnerczy, zmiany w stężeniach hormonów oraz szybkie powiększanie się guza.
Diagnostyka gruczolaka nadnerczy: jakie badania wykonać?
Pierwsze badania, które lekarz może zalecić, to badania krwi, które pomogą sprawdzić, czy guz nadnercza wpływa na funkcjonowanie organizmu. U pacjentów z gruczolakiem nadnercza mogą występować niskie stężenia potasu (hipokaliemia) lub nieprawidłowe glikemie, zwłaszcza jeśli guz wydziela nadmiar kortyzolu.
Badania hormonalne
- Badania w kierunku hiperkortyzolemii: sprawdza, czy guz nadnercza wydziela nadmiar kortyzolu.
- Badanie metoksykatecholamin: pomaga wykryć guz chromochłonny, jeśli obraz guza w badaniach obrazowych jest niejednoznaczny.
- Badania w kierunku hiperaldosteronizmu: jeśli występuje nadciśnienie tętnicze lub niski poziom potasu, wykonuje się badania na obecność nadmiaru aldosteronu.
- Badania w kierunku hiperandrogenemii: u kobiet z objawami nadmiernego owłosienia czy zaburzeniami miesiączkowania, takie testy pomagają zdiagnozować, czy guz wydziela nadmiar androgenów (takich jak androstendion, siarczan DHEA).
Badania obrazowe
- Tomografia komputerowa (TK): Pozwala ocenić wielkość i strukturę guza nadnercza.
- Rezonans magnetyczny (MR): Pomaga różnicować guz nadnercza i wykluczyć inne schorzenia, jak przerzuty nowotworowe.
- Ultrasonografia (USG): Może być użyteczne do monitorowania zmian w guzie, zwłaszcza u pacjentów, którzy nie kwalifikują się do operacji.
>> Zobacz także: Badania laboratoryjne, które należy wykonać przy diagnostyce nadciśnienia tętniczego
Gruczolak nadnercza: leczenie i rokowania
Leczenie gruczolaka nadnercza zależy od jego wielkości, charakterystyki oraz objawów. W przypadku guza nienowotworowego, który nie powoduje zaburzeń hormonalnych i nie ma objawów, leczenie może nie być konieczne. W takich przypadkach lekarz może zalecić jedynie regularną obserwację i kontrole obrazowe.
W przypadku gruczolaka nadnercza, który wydziela nadmiar hormonów, leczeniem preferowanym jest chirurgiczne usunięcie gruczolaka. Zabieg może być wykonywany metodą tradycyjną lub laparoskopowo. Rokowanie w przypadku gruczolaków nienowotworowych jest zazwyczaj dobre, zwłaszcza gdy guz jest mały i nie powoduje poważnych objawów.
Najczęstsze pytania o gruczolaka nadnercza
Jak szybko rośnie gruczolak nadnercza?
Gruczolak nadnercza zwykle rośnie powoli – w przypadku guza nienowotworowego proces wzrostu może trwać latami. Szybkie powiększanie się gruczolaka może świadczyć o jego złośliwości, dlatego w takich przypadkach konieczna jest natychmiastowa konsultacja lekarska.
>> Sprawdź: Nowotwór złośliwy – co to znaczy? Czym się różni od niezłośliwego?
Czy gruczolak nadnercza jest groźny?
Gruczolak nadnercza nie jest zazwyczaj groźny, szczególnie gdy nie powoduje zaburzeń hormonalnych. W przypadku guzów wydzielających nadmiar hormonów mogą pojawić się poważne problemy zdrowotne, takie jak nadciśnienie czy zaburzenia metaboliczne.
Czy gruczolak nadnercza to rak?
Gruczolak nadnercza to zazwyczaj guz łagodny. Jednak w rzadkich przypadkach, jeśli gruczolak zmienia się w nowotwór, może mieć charakter złośliwy. Wtedy może to być rak nadnerczy, który wymaga specjalistycznego leczenia.
>> To może Cię zainteresować: Przewlekła choroba nerek a zaburzenia endokrynne
Czy gruczolak nadnercza trzeba usunąć?
Nie zawsze. Gruczolak nadnercza, który nie powoduje objawów, nie wymaga leczenia. Jednak jeśli gruczolak powoduje zaburzenia hormonalne lub jest podejrzany o złośliwy charakter, może być konieczne jego usunięcie. Zabieg wykonuje się najczęściej chirurgicznie.
Gruczolak nadnercza to schorzenie, które może przebiegać bezobjawowo lub prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Wykonanie badań diagnostycznych w razie niepokojących objawów pozwalają na wykrycie guza na wczesnym etapie. Jeżeli zauważysz jakiekolwiek objawy związane z zaburzeniami hormonalnymi, oporne na leczenie nadciśnienie tętnicze, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Pamiętaj, że wczesna diagnostyka i leczenie są kluczowe dla uniknięcia groźnych powikłań.
Bibliografia
- Bancos I. i wsp., „Approach to the Patient With Adrenal Incidentaloma”, Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 2021.
- Bednarczuk T. i wsp., „Przypadkowo wykryty guz nadnercza (incydentaloma)”, Interna. Medycyna Praktyczna, 2024.
- Handkiewicz-Junak D. i wsp., „Polish diagnostic and therapeutic recommendations for adrenocortical carcinoma”, Endokrynologia Polska, 2024.
