Zespół policystycznych jajników, PCOS (ang. polycystic ovary syndrome), to jedno z najczęściej występujących zaburzeń endokrynologicznych występujących u kobiet w wieku rozrodczym. Jest również najczęstszą przyczyną niepłodności spowodowaną brakiem owulacji.
PCOS wpływa na całe życie kobiety – od okresu dojrzewania do okresu pomenopauzalnego. Obraz kliniczny tego zespołu jest niejednorodny, obejmuje zaburzenia endokrynologiczne, ale występują również objawy ze strony układu sercowo-naczyniowego, objawy psychiczne, zaburzenia metaboliczne. Artykuł szczegółowo omawia objawy, które mogą wystąpić u kobiet z PCOS.
Spis treści:
- PCOS objawy – zaburzenia miesiączkowania
- PCOS zaburzenia hormonalne – hiperandrogenizm
- PCOS objawy – niepłodność
- PCOS objawy – choroby układu krążenia
- PCOS objawy – insulinooporność, cukrzyca
- PCOS objawy – nadmierna masa ciała
- PCOS objawy psychiczne
- Objawy PCOS obturacyjny bezdech senny
- Podsumowanie
PCOS objawy – zaburzenia miesiączkowania
W zespole policystycznych jajników jednym z pierwszoplanowych objawów są zaburzenia miesiączkowania.
Miesiączki w PCOS mają postać hypomenorrhoea – czyli skąpej miesiączki, charakteryzującej się niewielką ilością krwi (ok. 30 ml) oraz krótkim czasem jej trwania (1-2 dni).
Kolejną cechą zaburzeń miesiączkowania w PCOS mogą być wydłużone cykle miesięczne, dłuższe niż 35 dni lub mniej niż 8 cykli w roku. Czasem obserwuje się brak menstruacji.
W zespole policystycznych jajników może również dochodzić do braku owulacji, co jest przyczyną niepłodności.
W PCOS rzadziej występują zaburzenia miesiączkowania w postaci częstych i krótkich cykli.
Rekomendacje mówią, iż w przypadku nieregularnych cykli miesiączkowych zawsze należy rozważać rozpoznanie PCOS.
>> Może Cię zainteresować: Nieregularny okres i zaburzenia miesiączkowania. Objawy, przyczyny, badania i leczenie
PCOS zaburzenia hormonalne – hiperandrogenizm
Jajniki osoby z zespołem PCOS nie funkcjonują prawidłowo, wynikiem tego są zaburzenia hormonalne i wydzielanie zbyt dużych ilości męskich hormonów płciowych, m.in. testosteronu. Wynikiem tych zaburzeń jest owłosienie typu męskiego (hirsutyzm), charakteryzujące się nadmiernym owłosieniem:
- twarzy,
- klatki piersiowej,
- ramion.
Hirsutyzm jest charakterystycznym objawem PCOS, dlatego rekomendacje wskazują, iż jego wystąpienie jest czynnikiem prognostycznym zespołu policystycznych jajników u dorosłych.
Dodatkowe objawy związane z zaburzeniami hormonalnymi to trądzik oraz łysienie typu żeńskiego, czyli łysienie androgenowe. Charakteryzuje się wypadaniem i przerzedzeniem włosów w okolicy czołowej i wierzchołka skóry głowy z zachowaną linią włosów.
>> Przeczytaj też:
PCOS objawy – niepłodność
Pacjentki z zespołem policystycznych jajników mogą mieć cykle nieowulacyjne, dlatego nierzadko występuje i nich niepłodność.
W przypadku PCOS należy zwrócić uwagę na fakt podwyższenia poziomu AMH –parametru będącego wskaźnikiem rezerwy jajnikowej. W niepłodności AMH bywa obniżone, w zespole policystycznych jajników – pomimo niepłodności – jest znacznie podwyższone. Jest to wynikiem obecności licznych pęcherzyków wytwarzających AMH i na tyle charakterystyczne, iż bywa pomocne w rozpoznaniu PCOS.
Wartości referencyjne dla AMH wynoszą 1-3 ng/ml. Poziom AMH:
- > 3 ng/ml – przemawia za PCOS,
- > 5 ng/ml – PCOS,
- > 7 ng/ml – ciężki PCOS,
- > 11 ng/ml – zwykle brak miesiączki (amenorrhea) z powodu PCOS.
Więcej o tym czym jest PCOS, jak się diagnozuje chorobę przeczytasz w artykule: Zespół policystycznych jajników (PCOS) – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie
PCOS objawy – choroby układu krążenia
Zespół policystycznych jajników jest chorobą, która zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia. Dlatego każda kobieta w chwili rozpoznania PCOS powinna być przebadana pod kątem ryzyka takich chorób, niezależnie od BMI. Niezbędne jest wykonanie profilu lipidowego, a następnie – na podstawie wyniku – ustalić częstotliwość monitorowania lipidogramu.
Wszystkie kobiety z PCOS powinny także monitorować ciśnienie tętnicze.
>> Przeczytaj też: Nadciśnienie tętnicze – nowe rekomendacje – część 1
PCOS objawy – insulinooporność, cukrzyca
PCOS niezależnie od wieku i BMI predysponuje również do zwiększonego ryzyka zaburzeń gospodarki węglowodanowej. W praktyce możemy mieć do czynienia z:
- nieprawidłową glikemią na czczo,
- upośledzoną tolerancją glukozy,
- insulinoopornością,
- cukrzycą t.2.
Dlatego każda pacjentka z PCOS w chwili rozpoznania tej choroby powinna mieć oceniony stan glikemii.
>> Przeczytaj też: Zapytaj eksperta – Insulinooporność cz. 1. Czy insulinooporność to choroba?
PCOS objawy – nadmierna masa ciała
Pacjentki z PCOS mogą mieć również nadwagę lub otyłość. Pacjentki z PCOS skarżą się na tycie i nadmierną masę ciała, często trudno im jest wrócić do wagi optymalnej.
>> Warto przeczytać: Nadwaga a otyłość – czym się różnią? Klasyfikacja, leczenie i konsekwencje otyłości
PCOS objawy psychiczne
Zespół policystycznych jajników zwiększa ryzyko wystąpienia depresji i stanów lękowych. Dlatego charakteryzuje się obniżonym nastrojem, który utrzymuje się przez większość dnia i jest nieprawidłowy u danej osoby. Ponadto:
- utratą zainteresowania aktywnościami, które do tej pory sprawiały pacjentce przyjemność,
- zmniejszoną energią,
- zwiększoną męczliwością.
Depresja to co najmniej dwa z trzech – wymienionych wyżej – objawów osiowych, które trwają co najmniej dwa tygodnie. Każda pacjentka z PCOS powinna zwracać na to uwagę i – w razie potrzeby – skonsultować się z lekarzem rodzinnym lub psychiatrą.
Druga grupa objawów psychicznych w PCOS to zaburzenia lękowe. W przypadku występowania takich objawów również należy zgłosić się po pomoc do lekarza.
Trzecia grupa objawów psychicznych, które mogą występować w PCOS, to zaburzenia obrazu ciała, zaburzenia odżywiania, dysfunkcje psychoseksualne.
Objawy PCOS obturacyjny bezdech senny
PCOS predysponuje również to częstszego występowania obturacyjnego bezdechu sennego, czyli schorzenia, w którym w czasie snu dochodzi do zatrzymania oddechu lub jego spłycenia. Powtarzające się w ciągu każdej nocy serie bezdechów prowadzą do zmęczenia, problemów z koncentracją, ale mogą również skutkować problemami kardiologicznymi. Obturacyjny bezdech senny zawsze wymaga leczenia.
>> Przeczytaj też: Ciągłe zmęczenie – problem XXI wieku. Czy to może być objaw choroby?
Podsumowanie
PCOS to choroba o bardzo złożonym obrazie klinicznym. Najczęstszymi objawami tego zespołu są nieregularne cykle miesięczne, hirsutyzm, niepłodność. Mogą mu towarzyszyć objawy kardiologiczne, zaburzenia metaboliczne, depresja, bezdech senny.
Oczywiście nie każda pacjentka z PCOS musi prezentować cały wachlarz objawów, jednak należy być wyczulonym na fakt, iż w tej grupie pacjentek mogą one występować częściej.
PIŚMIENNICTWO
- Teede HJ, Tay CT, Laven JJE, Dokras A, Moran LJ, Piltonen TT, Costello MF, Boivin J, Redman LM, Boyle JA, Norman RJ, Mousa A, Joham AE; International PCOS Network. Recommendations from the 2023 international evidence-based guideline for the assessment and management of polycystic ovary syndrome. Eur J Endocrinol. 2023 Aug 2;189(2):G43-G64. doi: 10.1093/ejendo/lvad096. PMID: 37580861. (dostęp 10.03.2025)
- Dinsdale NL, Crespi BJ. Endometriosis and polycystic ovary syndrome are diametric disorders. Evol Appl. 2021 May 14;14(7):1693-1715. doi: 10.1111/eva.13244. PMID: 34295358; PMCID: PMC8288001. (dostęp 10.03.2025)
- Jankowska K., Diagnostyka niepłodności u kobiety – algorytm postępowania, szkolenie Naczelnej Izby Lekarskiej, wykład online 17.01.2025. (dostęp 10.03.2025)
