Kofeina jest najszerzej spożywaną substancją psychoaktywną, a głównymi jej źródłami w diecie człowieka są kawa i herbata. Czy są to napoje bezpieczne dla kobiet w ciąży? Ile kawy może pić kobieta w ciąży? Czy karmienie piersią jest przeciwskazaniem do używania kawy? Wszystkie odpowiedzi w artykule.
Spis treści:
- Czy można pić kawę w ciąży?
- Kofeina w ciąży – skutki uboczne picia kawy w ciąży
- Wpływ kawy na przebieg ciąży i porodu
- Kawa w ciąży a karmienie piersią
- Kawa w ciąży – podsumowanie
Czy można pić kawę w ciąży?
Kawa jest główny źródłem kofeiny – alkaloidu o działaniu psychoaktywnym. Kofeina łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego, osiągając maksymalne stężenie po 1 – 1,5 godziny po spożyciu. Z równą łatwością kofeina przenika barierę krew-mózg, a okres jej półtrwania w organizmie dorosłego człowieka szacuje się na 2,5 – 4,5 godziny.
Niestety kofeina jest substancją przenikającą również przez łożysko, przechodzi do płynu owodniowego i mleka matki karmiącej i działa na płód lub noworodka. Dodatkowo badania wskazują, iż okres półtrwania kofeiny u noworodków wynosi aż 80 godzin, wcześniaki pozostają pod jej wpływem nawet do 100 godzin. Dzieje się tak, ponieważ niemowlęta mają obniżoną aktywność cytrochromu P450, który jest głównym enzymem metabolizującym ten związek.
Niestety wypijanie kawy przez kobietę w ciąży lub mamę karmiącą powoduje nie tylko to, że dziecko pozostaje pod jej wpływem o wiele dłuższej niż człowiek dorosły. Stwierdzono, że wypijanie dużych ilości kawy w ciąży, a tym samym wysoki poziom spożycia kofeiny, wiąże się z zagrożeniami dla rozwoju płodu i bezpieczeństwa ciąży.
Dlatego kobietom w ciąży zaleca się ograniczenie spożycia kofeiny – picia kawy i dostarczania kofeiny z innych źródeł – do 300 mg dziennie.
Kofeina w ciąży – skutki uboczne picia kawy w ciąży
Kawa wypijana w ciąży w nadmiernych ilościach ma wpływ na rozwój płodu i może ograniczać prawidłowy wzrost dziecka.
Istnieje kilka mechanizmów, które wywołują taki skutek. Jednym z nich jest niekorzystny wpływ na rozwój szkieletu rozwijającego się dziecka. Badania na gryzoniach wykazały, że nadmierna ekspozycja na kofeinę powoduje również zaburzenia rozwojowe nadnerczy, hamując produkcję hormonów wydzielanych przez te gruczoły.
W tym samym badaniu wykazano, iż nadmierne spożycie kawy zwiększa ryzyko wystąpienia zespołu metabolicznego oraz otyłości u potomstwa. Wreszcie kofeina to zagrożenie niską masą urodzeniową niemowlęcia, niższą niż 2500 g.
Niska masa urodzeniowa i ograniczenie wzrostu płodu może mieć również długofalowe skutki w postaci większego ryzyka chorób, a nawet śmiertelności okołoporodowej.
Picie zbyt dużych ilości kawy w ciąży ma również związek z niedotleniem płodu, niewystarczającym przepływem krwi przez łożysko, a w efekcie z niewystarczającym poziomem tlenu i składników odżywczych. Możliwe niedotlenienie u płodu może również negatywnie wpływać na czynność układu sercowo-naczyniowego rozwijającego się organizmu. Niestety badania pokazały, iż wystarczy już jedna dawka kofeiny w ciągu całej ciąży, aby wpłynąć na rozwój serca płodu.
>> Warto przeczytać także: Otyłość u dzieci i młodzieży – poważna choroba i duże wyzwanie
Wpływ kawy na przebieg ciąży i porodu
Wypijanie zbyt dużych ilości kawy w ciąży może powodować większe ryzyko poronienia. Jedno z badań wykazało nawet, że istnieje związek pomiędzy spożyciem kawy przed ciążą a zwiększonym ryzykiem utraty ciąży. Kobiety, które przyjmowały więcej niż 400 mg kofeiny przed ciążą, były narażone na poronienie zwłaszcza w pomiędzy 8 a 19 tygodniem ciąży.
>> Przeczytaj też: Badania po poronieniach – Jakie warto wykonać?
Kawa w ciąży a karmienie piersią
Kofeina przenika również do mleka matki, dlatego matki karmiące również powinny zachować umiar w piciu kawy.
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności rekomenduje, aby spożycie kofeiny przez kobiety karmiące piersią było nie większe 200 mg dziennie. Takie spożycie skutkuje pobraniem kofeiny przez dziecko na poziomie 0,3 mg/kg masy ciała, a więc dawki bardzo bezpiecznej. Amerykańska Akademia Pediatrii uważa, iż spożycie kofeiny przez matkę karmiącą może być nawet wyższe – do 300 mg dziennie – i jest wówczas również bezpieczne.
Na dziś nie wiemy, jaki wpływ na dziecko ma spożycie przez matkę dawek wyższych niż 300 mg. Są doniesienia, które mówią, iż takie dawki kofeiny mogą wywoływać zaburzenia snu u dzieci, rozdrażnienie. Są również badania, które nie potwierdzają takiego negatywnego wpływu.
Bezpieczna dawka kofeiny dla niemowlęcia wynosi 3 mg/kg masy ciała. Ponieważ noworodek ma niewykształcony system metabolizowania kofeiny, aż 85% wydalanej dawki pozostaje niezmieniona, a okres jej półtrwania wynosi 80 godzin.
Niemowlę w wieku 3-4 miesięcy częściowo metabolizuje kofeinę, okres półtrwania tego związku w jego organizmie to 14 godzin. Pełna zdolność do metabolizowania kofeiny obserwowana jest u niemowląt w wieku ok. 6-9 miesięcy.
Kawa w ciąży – podsumowanie
Kawa w ciąży i w czasie karmienia piersią jest bezpieczna dla dziecka pod warunkiem, iż matka nie spożywa jej więcej niż 300 mg dziennie. Większe dawki kofeiny mogą być groźne dla rozwoju dziecka, ograniczać jego wzrost i wpływać na rozwój układu sercowo-naczyniowego. Może również powodować niską masę urodzeniową i – niestety – poronienia. Dlatego kobieta w ciąży – niezależnie od trymestru ciąży – powinna spożycie kawy ograniczyć.
Bibliografia
- Vundrala Sumedha Reddy, S. Shiva, Srinidhi Manikantan, Seeram Ramakrishna,Pharmacology of caffeine and its effects on the human body,European Journal of Medicinal Chemistry Reports, Volume 10,2024,100138, ISSN 2772-4174, https://doi.org/10.1016/j.ejmcr.2024.100138. (dostęp 24.02.2025)
- McCreedy A, Bird S, Brown LJ, Shaw-Stewart J, Chen YF. Effects of maternal caffeine consumption on the breastfed child: a systematic review. Swiss Med Wkly. 2018 Sep 28;148:w14665. doi: 10.4414/smw.2018.14665. PMID: 30294771. (dostęp 24.02.2025)
- Pituch A, Hamułka J, Wawrzyniak A, Zdanowski K. Ocena stosowania używek ze szczególnym uwzględnieniem spożycia kofeiny w wybranej grupie kobiet karmiących piersią. Rocz Panstw Zakl Hig. 2012;63(2):171-8. Polish. PMID: 22928364. (dostęp 24.02.2025)
