Choroba Hashimoto, czyli przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy to zapalenie narządu tarczowego, które prowadzi do rozwoju niedoczynności tarczycy. Niedoczynność tarczycy skutkuje pojawieniem się wielu objawów klinicznych, również związanych z rozrodczością. Czy choroba Hashimoto utrudnia zajście w ciążę? Czy ciąża u kobiet z niedoczynnością tarczycy wymaga specjalnego monitorowania? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdziesz w poniższym artykule.
Spis treści:
- Hashimoto a płodność – czy Hashimoto utrudnia zajście w ciążę?
- Czy przy Hashimoto można zajść w ciążę? Kluczowe czynniki sukcesu
- Niedoczynność tarczycy w ciąży – jakie są zagrożenia?
- Jak Hashimoto wpływa na przebieg ciąży?
- Hashimoto w ciąży – jak wygląda leczenie?
- Dieta i styl życia przy Hashimoto w ciąży
Hashimoto a płodność – czy Hashimoto utrudnia zajście w ciążę?
Choroba Hashimoto to najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy w krajach rozwiniętych. Niedoczynność tarczycy ma bogaty obraz kliniczny i wpływa na wiele układów i narządów organizmu człowieka, w tym również na układ rozrodczy. Niedobór hormonów tarczycy wiąże się z obniżeniem płodności, a nawet z możliwością wystąpienia niepłodności, co wynika z wielu mechanizmów.
Niedoczynność tarczycy prowadzi między innymi do:
- zmniejszenia stężenia SHBG – są to specjalne białka (globuliny), które wiążą hormony płciowe i odpowiadają za ich transport,
- zaburzenia przekształcania prekursorów estrogenów w estrogeny,
- upośledzenia metabolizmu estrogenów,
- wzrostu stężenia prolaktyny (inaczej hiperprolaktynemii) – co jest odpowiedzią na spadek stężenia hormonów tarczycy,
- wystąpienia zaburzeń dotyczących owulacji,
- nieregularnych cyklów miesiączkowych – cykle mogą być zarówno za krótkie, jak i zbyt długie,
Choroba Hashimoto pozostaje nie bez wpływu również na płodność u mężczyzn. Niedoczynność tarczycy w przebiegu choroby Hashimoto wiąże się bowiem z zaburzeniami wzwodu oraz ze spadkiem libido. Co więcej, schorzenie to może powodować obniżenie stężenia testosteronu, a także oligospermię, czyli obniżenie ilości plemników w nasieniu, co może być przyczyną niepłodności. Warto dodać, że u mężczyzn z chorobą Hashimoto istnieje większe ryzyko rozwoju wodniaków jąder.
>> Przeczytaj także: Objawy choroby Hashimoto – skórne, kardiologiczne, psychiczne, neurologiczne. Nietypowe objawy Hashimoto
Czy przy Hashimoto można zajść w ciążę? Kluczowe czynniki sukcesu
Choroba Hashimoto nie jest przeciwwskazaniem do zachodzenia w ciążę, jednak w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia komplikacji z nią związanych, należy odpowiednio leczyć i kontrolować niedoczynność tarczycy w jej przebiegu. Warto zacząć od wykonania badań laboratoryjnych, które pozwolą na ocenę gospodarki tarczycowej. W celu oceny obrazowej narządu tarczowego wykonuje się z kolei badanie ultrasonograficzne tarczycy (badanie USG).
Celem kontrolowania i diagnozowania choroby Hashimoto wykonuje się takie badania laboratoryjne z krwi, jak:
- oznaczenie TSH – czyli stężenia hormonu tyreotropowego, który stymuluje komórki tarczycy do produkcji hormonów,
- oznaczenie fT3, fT4 – a więc stężenie wolnych hormonów tarczycy,
- oznaczenie przeciwciał anty-TPO i anty-TG – są to przeciwciała skierowane przeciwko komórkom tarczycy.
Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego oznaczanie stężenia TSH powinno się wykonywać u kobiet w 4–8. tygodniu ciąży, a więc w okolicach pierwszej wizyty położniczej. Pozwala to bowiem na wczesne rozpoznanie ewentualnej niedoczynności tarczycy i szybkie włączenie leczenia, co chroni przed nieprawidłowym przebiegiem ciąży oraz zmniejsza ryzyko nieprawidłowego rozwoju płodu.
Kiedy natomiast powinno oznaczać się stężenie przeciwciał przeciwtarczycowych? Badanie to powinny zrealizować kobiety planujące ciążę lub ciężarne z współwystępującymi czynnikami ryzyka takimi jak:
- współwystępowanie innych schorzeń o etiologii autoimmunologicznej,
- zespół policystycznych jajników,
- występowanie chorób autoimmunologicznych w rodzinie,
- stężenie TSH powyżej 2,5 mIU/l,
- stan po poporodowym zapaleniu tarczycy w wywiadzie,
- stan po porodzie przedwczesnym lub poronieniu w przeszłości.
>> Przeczytaj także: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa
Niedoczynność tarczycy w ciąży – jakie są zagrożenia?
Niedoczynność tarczycy w czasie ciąży wiąże się ze wzrostem ryzyka powikłań, zarówno dla kobiety ciężarnej, jak i dla płodu. Niewyrównana gospodarka hormonalna może prowadzić do pojawienia się między innymi takich zagrożeń jak:
- poronienie samoistne – a więc utrata ciąży przed 22. tygodniem ciąży,
- poród przedwczesny – a więc poród przez ukończeniem 37. tygodnia ciąży,
- przedwczesne odklejenie łożyska,
- mała lub nadmierna waga łożyska,
- krwotok poporodowy,
- stan przedrzucawkowy,
- zbyt niska masa urodzeniowa dziecka.
Należy zaznaczyć, że u dzieci kobiet ciężarnych obciążonych chorobą Hashimoto i niedoczynnością tarczycy może rozwinąć się wrodzona niedoczynność tarczycy. Zjawisko to jest wynikiem przechodzenia przez łożysko przeciwciał skierowanych przeciwko receptorowi TSH, co powoduje ujawnienie się objawów. Schorzenie to ma u dzieci typowo przebieg przemijający.
>> Dowiedz się więcej: Tarczyca w ciąży – pod specjalnym nadzorem
Jak Hashimoto wpływa na przebieg ciąży?
Niedobór hormonów tarczycy związany z chorobą Hashimoto może wiązać się z zaburzeniami rozwoju umysłowego, jak i psychoruchowego u dzieci (to zjawisko opisywane było niegdyś jako kretynizm tarczycowy). Hormony tarczycy są bowiem niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju tkanki nerwowej i procesu mielinizacji w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Niedobór hormonów tarczycy u kobiety ciężarnej może więc prowadzić do nieprawidłowego rozwoju układu nerwowego płodu, co powoduje konsekwencje rzutujące na dalsze życie dziecka. Niedoczynność tarczycy w ciąży zwiększa ponadto ryzyko wystąpienia takich powikłań matczynych jak nadciśnienie tętnicze i rozwój niedokrwistości opornej na leczenie.
Hashimoto w ciąży – jak wygląda leczenie?
Leczenie niedoczynności tarczycy w przebiegu choroby Hashimoto wymaga podawania doustnie preparatów L-tyroksyny. Należy mieć świadomość, że w czasie ciąży dochodzi do zwiększenia zapotrzebowania na hormony tarczycy. W związku z tym pacjentki z niedoczynnością tarczycy, które zaszły w ciążę wymagają szybkiego zwiększenia dawki stosowanego leku pod opieką lekarza endokrynologa i wykonywania regularnych kontroli laboratoryjnych.
W sytuacji rozpoznania niedoczynności tarczycy w czasie ciąży konieczne jest jak najszybsze uzyskanie odpowiedniego stężenia TSH (wyrównania hormonalnego). Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, stężenie TSH w ciąży powinno wynosić mniej, niż 2,5 mIU/l w pierwszym trymestrze i utrzymywać się poniżej wartości 2,5-3,5 mIU/l w drugim i trzecim trymestrze. Po rozwiązaniu, oznaczenie stężenia TSH powinno się rutynowo wykonać około 6 tygodni po porodzie. Wytyczne endokrynologiczne rekomendują obniżenie dawki stosowanej L-tyroksyny do poziomu stosowanego przed ciążą.
Dieta i styl życia przy Hashimoto w ciąży
Dieta pacjentek z chorobą Hashimoto nie odbiega znacząco od powszechnych zasad zdrowego odżywiania. Warto zwrócić szczególną uwagę na odpowiednią podaż jodu, żelaza, selenu, cynku, a także witaminy D i nienasyconych kwasów tłuszczowych. Podstawowym produktem, który zapewnia odpowiednią podaż jodu w diecie jest jodowana sól spożywcza. Zastosowanie znajdują w tym miejscu również suplementy diety skierowane do kobiet ciężarnych. Dobowe spożycie jodu przez ciężarne i kobiety karmiące piersią powinno wynosić 250 µg na dobę. Warto zadbać o różnorodną, odpowiednio zbilansowaną dietę oraz dobraną do stanu zdrowia aktywność fizyczną.
>> To może Cię zainteresować: Dieta przy Hashimoto. Przykładowy jadłospis i przepisy, produkty zakazane
Choroba Hashimoto i rozwijająca się w jej przebiegu niedoczynność tarczycy może wiązać się z problemami z płodnością oraz powikłaniami ciążowymi. Aby istotnie zmniejszyć ich ryzyko konieczne jest odpowiednie leczenie choroby i kontrolowanie parametrów tarczycowych. Kobiety w wieku rozrodczym powinny rozważyć regularne oznaczanie stężenia TSH. Parametry tarczycowe powinny być również oznaczone odpowiednio wcześnie w czasie trwania ciąży. Pozwala to bowiem na szybkie włączenie leczenia niedoczynności tarczycy.
Bibliografia
- W. Zgliczyński, Wielka Interna – Endokrynologia, Wydawnictwo Medical Tribune, Wydanie II, 2020,
- A. Hubalewska-Dydejczyk i inni, Thyroid diseases in pregnancy: guidelines of the Polish Society of Endocrinology, Endokrynologia Polska 2021; 72 (5),
- A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021.
