Śledziona jest jednym z ważniejszych narządów w organizmie człowieka, pełniącym liczne funkcje związane z układem odpornościowym, produkcją krwi i oczyszczaniem organizmu. Kiedy jej rozmiar przekracza normy, mówi się o splenomegalii, czyli powiększeniu śledziony. W tym artykule przyjrzymy się przyczynom, objawom, diagnostyce oraz leczeniu powiększonej śledziony. Zachęcamy do zapoznania się z poniższymi informacjami, które mogą pomóc w zrozumieniu tej dolegliwości i kroków diagnostycznych.
Spis treści:
- Śledziona – co to jest?
- Przyczyny splenomegalii (powiększenia śledziony)
- Powiększona śledziona: objawy
- O czym świadczy powiększona śledziona i jakie badania wykonać?
- Powiększona śledziona: leczenie dolegliwości związanych ze splenomegalią
Śledziona – co to jest?
Śledziona to narząd znajdujący się w lewym górnym obszarze jamy brzusznej, tuż pod przeponą. Jest jednym z elementów układu limfatycznego i pełni istotną rolę w procesach odpornościowych oraz filtracji krwi. Ma kształt przypominający wydłużony owoc śliwki, a jej masa u dorosłych osób wynosi średnio od 150 do 200 gramów. Choć jest narządem niezastąpionym w wielu funkcjach organizmu, może wystąpić w przypadku chorób i zaburzeń powiększenie śledziony.
>> Przeczytaj także: Śledziona: położenie, funkcje, budowa, choroby
Jakie funkcje pełni śledziona w organizmie?
Śledziona pełni kilka kluczowych funkcji w organizmie. Jest przede wszystkim odpowiedzialna za filtrację i oczyszczanie krwi. Usuwa z niej martwe komórki krwi czerwonej i inne niepotrzebne składniki, jak np. bakterie i inne patogeny. Ponadto pełni rolę w produkcji nowych komórek krwi – zarówno czerwonych, jak i białych.
Śledziona jest także magazynem krwi, którą może uwolnić do organizmu w przypadku nagłej potrzeby, np. w wyniku urazu. Kolejną funkcją jest wspomaganie układu odpornościowego poprzez produkcję przeciwciał.
Przyczyny splenomegalii (powiększenia śledziony)
Powiększenie śledziony (splenomegalia) może wynikać z wielu różnych przyczyn. Wśród nich warto wymienić:
- choroby wątroby np. marskość wątroby, zapalenie wątroby. Prowadzą do wzrostu ciśnienia w naczyniach krwionośnych.
- choroby nowotworowe krwi (chłoniaki, białaczki, zaburzenia mieloproliferacyjne). Komórki nowotworowe mogą zagnieżdżać się w śledzionie.
- przekrwienie śledziony. Zastój krwi w organizmie (np. w wyniku niewydolności serca lub nadciśnienia wrotnego).
- zmniejszona liczba krwinek (cytopenie). Choroby, które prowadzą do uszkodzenia czerwonych krwinek (np. anemia hemolityczna), białych krwinek (np. neutropenia) lub płytek krwi (np. zespół Felty’ego).
- ostre lub przewlekłe infekcje. Choroby zakaźne takie jak: zapalenie wsierdzia, mononukleoza zakaźna, HIV, malaria, gruźlica, histiocytoza.
- choroby tkanki łącznej, takie jak toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Still’a u dorosłych.
- choroby takie jak sarkoidoza, amyloidoza czy choroby związane z gromadzeniem glikogenu w organizmie mogą powodować powiększenie śledziony.
- czasami w śledzionie mogą powstawać guzki, takie jak naczyniaki, ropnie, torbiele, a także mogą występować przerzuty nowotworowe z innych części ciała, co prowadzi do jej powiększenia.
>> To może Cię zainteresować: Najczęstsze nowotwory u kobiet i mężczyzn
Powiększona śledziona: objawy
Powiększona śledziona może przez długi czas nie powodować żadnych objawów, zwłaszcza we wczesnych stadiach. Niemniej jednak, gdy śledziona staje się zauważalnie powiększona, mogą pojawić się objawy, takie jak:
- ból lub uczucie pełności w lewym górnym kwadrancie brzucha,
- uczucie ciężkości lub pełności po jedzeniu,
- ból pleców, zwłaszcza w okolicach lędźwiowych,
- niska liczba białych krwinek (leukopenia) i inne zmiany w wynikach krwi,
- osłabienie, zmęczenie, utrata apetytu,
- w rzadkich przypadkach: objawy związane z pęknięciem powiększonej śledziony, takie jak silny ból brzucha, zawroty głowy, wstrząs.
Warto zauważyć, że objawy powiększonej śledziony mogą być niespecyficzne i przypominać inne dolegliwości, dlatego zawsze warto skonsultować się z lekarzem.
O czym świadczy powiększona śledziona i jakie badania wykonać?
Powiększenie śledziony może być objawem różnych schorzeń. W diagnostyce bardzo ważne są badania laboratoryjne, takie jak morfologia krwi, która mogą wykazać zmiany w jej składzie (takie jak obniżone lub podwyższone stężenie białych krwinek, obniżona liczba płytek krwi), czy też oznaczenie markerów infekcji, np. CRP.
Dodatkowo lekarz może zlecić badanie obrazowe, takie jak USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa (TK) czy rezonans magnetyczny (RM), które pozwolą dokładnie określić rozmiar i przyczynę powiększenia śledziony. W niektórych przypadkach konieczne mogą być także biopsje lub dodatkowe badania laboratoryjne.
>> Zobacz także: Badanie histopatologiczne – co to jest, co wykrywa i kiedy się je przeprowadza?
Powiększona śledziona: leczenie dolegliwości związanych ze splenomegalią
Leczenie powiększonej śledziony zależy od przyczyny dolegliwości.
W przypadkach infekcji stosuje się leczenie farmakologiczne, np. antybiotyki, leki przeciwwirusowe czy leki przeciwpasożytnicze. W przypadku chorób nowotworowych konieczne może być leczenie onkologiczne, takie jak chemioterapia czy radioterapia.
Jeśli powiększenie śledziony jest wynikiem chorób wątroby, leczenie będzie ukierunkowane na tę podstawową dolegliwość. W skrajnych przypadkach, gdy powiększona śledziona powoduje groźne objawy lub grozi pęknięciem, może być konieczne wykonanie splenektomii, czyli operacyjnego usunięcia śledziony.
Powiększona śledziona: co jeść?
Dieta w przypadku powiększonej śledziony zależy od przyczyny tego stanu. Ogólnie zaleca się spożywanie lekkostrawnych posiłków, bogatych w witaminy i minerały wspierające układ odpornościowy oraz procesy krwiotwórcze. Warto unikać tłustych, ciężkostrawnych potraw, które mogą obciążać organizm i pogarszać funkcjonowanie śledziony. W przypadku chorób wątroby i metabolicznych zaleca się również ograniczenie spożycia alkoholu i soli.
Powiększona śledziona to objaw, który nie powinien być lekceważony. Może wskazywać na wiele poważnych schorzeń wymagających diagnostyki i odpowiedniego leczenia. Jeśli zauważysz jakiekolwiek objawy, takie jak ból w lewej części brzucha czy osłabienie, skonsultuj się z lekarzem. Szybka diagnoza i odpowiednia terapia mogą znacząco poprawić stan zdrowia pacjenta. Zachęcamy do przeprowadzenia odpowiednich badań, aby wykluczyć lub potwierdzić przyczyny powiększonej śledziony i podjąć skuteczne leczenie.
Bibliografia
- Aldulaimi S, Mendez AM. Splenomegaly: Diagnosis and Management in Adults. Am Fam Physician. 2021
- Chapman, J., Goyal, A., & Azevedo, A. M. Splenomegaly. In StatPearls. 2023
- Osler W. Discussion on splenic enlargements other than leukaemic. Brit Med J. 1908
- Suttorp M, Classen CF. Splenomegaly in children and adolescents. Front Pediatr. 2021
