IgE całkowite – o czym świadczy wynik i w jakim celu przeprowadza się badanie?

Immunoglobuliny (przeciwciała), są białkami produkowanymi przez plazmocyty, czyli pobudzone limfocyty B. Stanowią część układu odpornościowego, swoiste przeciwciała produkowane są w obronie organizmu przed wirusami, bakteriami, pasożytami i alergenami. Istnieje pięć klas immunoglobulin, różniących się budową i funkcją. Wyróżnia się immunoglobuliny klasy:

• IgG – z łańcuchem γ
• IgA – z łańcuchem α
• IgM – z łańcuchem μ
• IgD – z łańcuchem δ
• IgE – z łańcuchem ε.

Czym są przeciwciała IgE, jaką rolę pełnią w organizmie, kiedy wykonuje się badanie poziomu IgE całkowitego i o czym świadczą podwyższone wyniki? Tego dowiesz się z artykułu.

Spis treści:

1. Czym są przeciwciała IgE?
2. IgE całkowite – co to za badanie?
3. IgE całkowite – interpretacja wyników i normy laboratoryjne
   • Badanie IgE – wartości obniżone
   • Całkowite IgE – wartości podwyższone
4. IgE całkowite a nowotwory
   • Co może wpływać na wynik badania?
   • Oznaczanie całkowitego IgE u chorych z astmą alergiczną

Czym są przeciwciała IgE?

Przeciwciała IgE to immunoglobuliny będące głównym mediatorem zaangażowanym w reakcję alergiczną (typu natychmiastowego).

U osób zdrowych stężenie IgE jest najniższe spośród wszystkich immunoglobulin, stanowiąc poniżej 0,001% stężenia pozostałych klas przeciwciał.

Wynika to z faktu, iż IgE to frakcja o krótkim okresie półtrwania, wynoszącym 2-3 dni, i większej tendencji do połączeń z komórkami, aniżeli do pozostawania w surowicy w postaci niezwiązanej.

Badania wykazują, że 80% immunoglobulin IgE pozostaje związana z receptorem komórkowym na powierzchni mastocytów, bazofili i komórek produkujących antygen. Jest to pula, która nie wchodzi w skład przeciwciał, których stężenie bada się we krwi.

Immunoglobuliny typu E biorą także udział w odpowiedzi immunologicznej organizmu na infekcję pasożytniczą.

IgE całkowite – co to za badanie?

W laboratorium możemy oznaczyć stężenie całkowitej puli IgE, oraz tzw. swoiste IgE (sIgE), które powstają w odpowiedzi na kontakt z konkretnym alergenem. Zwiększony poziom swoistego IgE jest markerem alergii na dany antygen.

Ważne jest, aby zrozumieć różnicę pomiędzy tymi dwoma oznaczeniami, ponieważ stężenie całkowitego IgE może być prawidłowe w alergii IgE zależnej, podczas gdy poziom swoistego IgE jest podniesiony. Całkowite IgE ma niską wartość diagnostyczną w chorobach alergicznych.

Stężenie IgE wyrażane jest w jednostkach międzynarodowych (IU) na mililitr. 1 IU odpowiada 2,4 ng IgE. Poziom tej immunoglobuliny zależy od wieku. Noworodek nie ma własnych przeciwciał IgE, ewentualnie ma je od matki, dlatego ich poziom u noworodków jest niski, na poziomie 5-10 IU.  

Produkcja IgE w organizmie niemowlęcia rozpoczyna się około 6. miesiąca i sukcesywnie rośnie aż do okresu dojrzewania, osiągając maksimum ok. 10-15 r.ż. na poziomie ok. 150 IU. Po 20 r.ż stopniowo spada, aby ustabilizować u osób dorosłych na poziomie < 100 IU/ml.

IgE całkowite – interpretacja wyników i normy laboratoryjne

Wartości referencyjne – normy – badania IgE ustalone są w zależności od wieku.

Normy dla całkowitego IgE są następujące:

• noworodki i niemowlęta < 15 IU/ml
• dzieci od 1. do 5. roku życia < 60 IU/ml
• dzieci od 5. do 9. roku życia < 90 IU/ml
• dzieci od 9. do 15. roku życia < 200 IU/ml
• młodzież powyżej 15 roku życia i osoby dorosłe <100 IU/ml.

Jeśli wynik badania IgE jest wyższy niż wymienione wartości, wskazuje to na toczący się w organizmie proces, w który zaangażowane są przeciwciała IgE.

Ostateczna interpretacja wyniku dokonywana jest w połączeniu z objawami, które występują u pacjenta, oraz z innymi badaniami.

Badanie IgE – wartości obniżone

Wartości referencyjne dla przeciwciał IgE ustalone są w ten sposób, iż pokazują, kiedy ich stężenie jest podwyższone. Nie ma dolnej granicy normy dla tego badania, ponieważ niskie wartości IgE nie mają znaczenia klinicznego i wskazują, iż w organizmie nie toczy się reakcja z udziałem tych przeciwciał.

Całkowite IgE – wartości podwyższone

Podwyższone stężenie całkowitego IgE sugeruje chorobę atopową, czyli nieprawidłową reakcję organizmu na czynniki alergizujące w otoczeniu. Jak jednak stwierdzono powyżej, całkowite IgE może być prawidłowe, pomimo podwyższonego stężenia sIgE, dlatego poziom całkowitego IgE mieszczący się w granicach wartości referencyjnych nie wyklucza alergii.

Podwyższenie poziomu IgE całkowitego obserwowane jest u wielu pacjentów z astmą o podłożu atopowym, chociaż prawidłowe jego stężenie nie wyklucza podłoża alergicznego tej choroby.

Choroby nieatopowe przebiegające z podwyższonym poziomem całkowitego IgE to:

• infekcje pasożytnicze (np. owsica)
• zespół Hioba – zespół hiper-IgE
• aspregilloza oskrzelowo-płucna
• niektóre choroby o podłożu autoimmunologicznym – pęcherzyca, łuszczycowe zapalenie stawów
• choroby nowotworowe, które angażują komórki układu immunologicznego – szpiczak IgE, chłoniak Hodgkina – ziarnica złośliwa
• pierwotny niedobór odporności – zespół Wiskota-Aldricha
• idiopatyczny zespół nerczycowy
• polekowe śródmiąższowe zapalenie nerek
• przewlekłe aktywne zapalenie wątroby, alkoholowa marskość wątroby
• mukowiscydoza
• świerzb.

IgE całkowite a nowotwory

Poziom całkowitego IgE nie jest powiązany z występowaniem nowotworów lub ryzykiem ich występowania (poza już wymienionymi chorobami, jak ziarnica złośliwa lub szpiczak IgE). Analiza statystyczna badań, które objęły grupę 37 747 osób z obserwacją trwającą ok. 30 lat wykazała, iż wysoki poziom całkowitego IgE powiązany być z niskim prawdopodobieństwem występowania przewlekłej białaczki limfocytowej i innych nowotworów jakiegokolwiek rodzaju. Natomiast istniało powiązanie pomiędzy wysokim poziomem IgE a ryzykiem wystąpienia szpiczaka mnogiego.

Omawiane badanie testowało również hipotezę, iż u osób z alergią, ze względu na nadreaktywność układu immunologicznego – wytwarzanie swoistych dla nowotworu IgE oraz mobilizację przeciwnowotworowego działania eozynofilów, bazofili i komórek tucznych – może występować zmniejszone ryzyko zachorowania na raka. Niestety analiza statystyczna tych badań nie potwierdziła tej hipotezy.

>> Przeczytaj też: Granulocyty i ich rodzaje – jaką pełnią funkcję?

Co może wpływać na wynik badania?

Badanie poziomu IgE całkowitego może być wykonane o dowolnej porze dnia, nie jest wymagane bycie na czczo.

Przyjmowanie leków antyhistaminowych nie zmienia wyniku. Leki przeciwalergiczne nie interferują z wynikami badań wykonywanych in vitro, czyli poza organizmem pacjenta.

Oznaczanie całkowitego IgE u chorych z astmą alergiczną

Specyficznym wskazaniem do wykonania tego badania są pacjenci z astmą alergiczną, u których rozpoczyna się leczenie preparatem omalizumab.

Zaleca się, aby badanie było wykonane przed podaniem pierwszej dawki leku, w celu ustalenia precyzyjnej ilości leku, jaką chory powinien przyjmować oraz jaką korzyść odniesie on z leczenia.

Badania wskazują, iż osoby z astmą alergiczną i początkowym stężeniem IgE < 76 IU/ml w mniejszym stopniu odpowiadają na terapię. Dlatego producent wskazuje, jaki poziom IgE w połączeniu z masą ciała chorego kwalifikuje do przyjmowania leku oraz jak powinna być jego dawka.

PIŚMIENNICTWO

1. Anna Dmoszyńska, Maciej Siedlar. Immunoglobuliny. Immunoglobuliny – Badania laboratoryjne – Immunologia – Pediatria – Podręcznik multimedialny oparty na zasadach EBM – Medycyna Praktyczna, dostęp 09.01.2025
2. Helby, J. et al , IgE and risk of cancer in 37 747 individuals from the general population, Annals of Oncology, Volume 26, Issue 8, 1784 – 179
3. G.B. Pier, J.B. Lyczak, L.M. Wetzler: Immunology, Infection, and Immunity. ASM Press, 2004. ISBN 1-55581-246-5.
4. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, pod red. A. Dembińskiej-Kieć, J. Naskalskiego i B. Solnicy, wyd. IV, Wrocław 2018, s. 616-618.
5. https://hematoonkologia.pl/baza-lekow/lek/15244-belogent
6. https://www.euroimmun.pl/diagnostyka-serologiczna-alergii-od-najmlodszych-lat-wywiad-z-profesor-urszula-demkow/