Homocysteina to związek należący do grupy aminokwasów. Jak pokazują badania, jej podwyższone stężenie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju niektórych przypadłości, w tym chorób układu krążenia i schorzeń autoimmunologicznych. Jakie są wskazania do oznaczenia poziomu homocysteiny we krwi? Jakie mogą być konsekwencje podwyższonego stężenia tego aminokwasu? Sprawdź!
Spis treści:
- Homocysteina – co to jest?
- Przyczyny podwyższonego stężenia homocysteiny we krwi
- Kiedy należy wykonać badanie poziomu homocysteiny?
- Stężenie homocysteiny, a wiek
- Homocysteina – jak obniżyć?
Homocysteina – co to jest?
Homocysteina to organiczny związek chemiczny zawierający siarkę. Powstaje z innego aminokwasu naturalnie występującego w organizmie – z metioniny. W przemianach biochemicznych homocysteiny ogromną rolę odgrywają inne związki organiczne, w tym witaminy z grupy B oraz kwas foliowy.
Homocysteina jest metabolizowana przede wszystkim w obrębie wątroby i nerek, w których znajdują się enzymy odpowiadające za jej rozkład (takie jak np. syntaza β-cystationowa czy też metylotransferaza betaino-homocysteinowa).
| Warto wiedzieć: W prawidłowych warunkach wyższe poziomy homocysteiny zaobserwować można częściej u mężczyzn niż u kobiet. Wynika to z większej aktywności enzymów metabolizujących ten związek u płci żeńskiej. |
Jakie funkcje pełni homocysteina w organizmie?
Podczas przemian biochemicznych metioniny do homocysteiny powstają grupy metylowe, które wykorzystywane są w wielu reakcjach metabolicznych, między innymi w:
- syntezie DNA oraz RNA,
- metylacji białek i lipidów,
- powstawania kreatyniny.
Należy zaznaczyć, że homocysteina, obok cysteiny, jest substratem potrzebnym do syntezy siarkowodoru (H2S). Związek ten odpowiedzialny jest za niekorzystne przemiany m.in. w obrębie układu sercowo-naczyniowego oraz układu nerwowego. Zauważono bowiem, że homocysteina sprzyja rozwojowi zmian miażdżycowych w naczyniach tętniczych. To oznacza, że ma działanie aterogenne – zwiększa ryzyko zawału mięśnia sercowego i udaru mózgu. Co więcej, dowiedziono również, że podwyższone stężenie homocysteiny zwiększa ryzyko zakrzepicy.
>> To może Cię zainteresować: Czym jest miażdżyca? Objawy i konsekwencje
Przyczyny podwyższonego stężenia homocysteiny we krwi
Jakie sytuacje kliniczne mogą wiązać się z podwyższeniem stężenie homocysteiny? Należy w tym miejscu wymienić między innymi takie stany jak:
- niedobór kwasu foliowego, witaminy B12 i B6,
- przewlekła niewydolność nerek, która wiąże się z upośledzeniem wydalania homocysteiny wraz z moczem i zwolnieniem tempa przemian tego związku,
- choroba Addisona-Biermera, której istotą są zaburzenia wchłaniania witaminy B12, prowadzące do jej niedoboru,
- schorzenia nowotworowe, w tym białaczkę limfoblastyczną,
- przyjmowanie niektórych leków będących antagonistami kwasu foliowego; takim lekiem jest metotreksat stosowany powszechnie w dermatologii i reumatologii,
- niedoczynność tarczycy,
- choroby autoimmunologiczne,
- choroby związane z zaburzeniami wchłaniania w przewodzie pokarmowym, w tym choroby zapalne jelit, stan po resekcji części jelita czy żołądka,
- uzależnienie od alkoholu, które sprzyja niedoborowi witamin z grupy B,
- niewydolność trzustki czy upośledzenie sekrecji soku żołądkowego, a więc stany związane ze zmniejszeniem stężenia witaminy B12.
Wymienione powyżej przyczyny wzrostu stężenia homocysteiny należą do tak zwanych przyczyn wtórnych. Wyróżnić można również przyczyny pierwotne podwyższonego stężenia homocysteiny, do których należą mutacje genetyczne. Dotyczą one przede wszystkim genów kodujących enzymy biorące udział w przemianach homocysteiny. Do enzymów tych należy na przykład syntaza β-cystationowa czy reduktaza metylotetrahydrofolianu.
Kiedy należy wykonać badanie poziomu homocysteiny?
Oznaczenie stężenia homocysteiny we krwi jest wykonywane przede wszystkim:
- u pacjentów po incydencie sercowo-naczyniowym, a więc po zawale mięśnia sercowego czy udarze mózgu (jeżeli u danego pacjenta nie zidentyfikowano innych czynników ryzyka, sprzyjającym takim incydentom).
- u osób po incydencie sercowo-naczyniowym przed 40. rokiem życia (ma to na celu wstępną diagnostykę potencjalnych wrodzonych zaburzeń przemiany homocysteiny).
- w przebiegu przewlekłej choroby nerek, a także schorzeń autoimmunologicznych (takich jak toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów czy twardzina układowa).
W laboratoriach dostępne są badania oznaczające stężenie homocysteiny we krwi metodą chromatograficzną (HPLC), która zapewnia dokładność badania. W tym przypadku jest to szczególnie ważne, ponieważ homocysteina jest parametrem niestabilnym i pomiar jej stężenia we krwi wymaga użycia odpowiedniej techniki laboratoryjnej.
Poziom homocysteiny a tarczyca
Niedobór hormonów tarczycy sprzyja spowolnieniu metabolizmu wielu związków chemicznych – w tym homocysteiny. Stan ten prowadzi do zwiększenia stężenia omawianego aminokwasu we krwi. Nieodpowiednio leczona niedoczynność tarczycy sprzyja również hiperlipidemii, a więc zbyt wysokiemu stężeniu poszczególnych frakcji cholesterolu, co dodatkowo sprzyja rozwojowi miażdżycy, a tym samym zwiększa ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych.
Poziom homocysteiny a cholesterol
Podwyższone stężenie homocysteiny wraz z podwyższonym stężeniem cholesterolu potęguje swoje niekorzystne działanie na naczynia tętnicze i ich śródbłonek. Homocysteina powoduje bowiem utlenianie frakcji lipoprotein o małej gęstości, a więc LDL, który jest nazywany „złym cholesterolem”. To z kolei zwiększa jego niekorzystny wpływ na naczynia tętnicze i tym samym przyspiesza rozwój miażdżycy.
Stężenie homocysteiny, a wiek
Warto dodać, że podeszły wiek również może wiązać się ze wzrostem stężenia homocysteiny. Wynika to przede wszystkim z upośledzenia wchłaniania witaminy B12, a także z zaburzeń funkcji nerek. Nie bez wpływu pozostaje również zmniejszenie aktywności enzymów odpowiedzialnych za przemiany homocysteiny.
>> Przeczytaj także: Badania laboratoryjne dla seniorów
Homocysteina – jak obniżyć?
Obniżenie stężenia homocysteiny wymaga odpowiedniego leczenia jednostek chorobowych, odpowiedzialnych za wzrost poziomu tego aminokwasu. Jeżeli przyczyną podwyższonego stężenia homocysteiny są niedobory witaminowe, to konieczna jest dobrze dobrana suplementacja. Warto również zadbać o zróżnicowaną dietę, która będzie sprzyjać dostarczaniu do organizmu wszystkich substancji odżywczych, w tym kwasu foliowego i witamin z grupy B.
Homocysteina to związek organiczny, którego podwyższone stężenie może wiązać się ze wzrostem ryzyka poważnych chorób układu sercowo-naczyniowego. Z tego powodu warto mieć świadomość, jakie schorzenia predysponują do wzrostu poziomu tego aminokwasu. W przypadku istnienia czynników ryzyka prowadzących do podwyższonego stężenia homocysteiny warto wykonać oznaczenie jej stężenia we krwi.
Bibliografia
- A. Orzechowska-Pawiłojć i inni, The influence of thyroid hormones on homocysteine andatherosclerotic vascular disease, Polish Journal of Endocrinology, Volume 56, Number 2/2005,
- D. Gąsiorowska i inni, Homocysteina, Farmacja Współczesna, 169-175, 1/2008,
- P. Kotyla, E. J. Kucharz, Homocysteinuria, Wielka Interna – Reumatologia, 2. Wydawnictwo Medical Tribune 2009,
- P. Gajewski, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019/2020.
