Zapalenie prostaty jest częstym problemem zdrowotnym wśród mężczyzn, szczególnie tych, którzy ukończyli 50 lat. Dolegliwość ta może znacząco obniżać ich jakość życia i wpływać zarówno na funkcjonowanie układu moczowego, jak i płciowego. Pomimo że zapalenie prostaty kojarzy się z infekcjami bakteryjnymi, przyczyny tego schorzenia bywają znacznie bardziej zróżnicowane. Czy wiesz, jakie są jego objawy, przyczyny i metody leczenia?
Spis treści:
- Zapalenie prostaty – co to jest?
- Zapalenie prostaty – przyczyny dolegliwości
- Objawy zapalenia gruczołu krokowego u mężczyzn
- Zapalenie prostaty – diagnostyka
- Co na zapalenie prostaty: leczenie
- Czy można zapobiec zapaleniu prostaty?
Zapalenie prostaty – co to jest?
Zapalenie prostaty (syn. gruczołu krokowego) to stan zapalny prostaty – gruczołu znajdującego się pod pęcherzem moczowym i otaczającego cewkę moczową u mężczyzn.
Prostata odgrywa jedną z kluczowych ról w układzie rozrodczym mężczyzn – produkuje płyn, który wchodzi w skład nasienia. Zapalenie może być wywołane:
- infekcją bakteryjną, rzadziej wirusową lub pasożytniczą,
- urazami,
- stresem,
- innymi czynnikami niezakaźnymi.
W zależności od przyczyny i intensywności objawów, zapalenie prostaty może być ostre lub przewlekłe.
| Warto wiedzieć: Chorzy ze stanami zapalnymi prostaty stanowią około 10% wszystkich mężczyzn zgłaszających się do poradni urologicznych. W różnych grupach wiekowych, od 9% do 16% mężczyzn doświadcza objawów typowych dla zapalenia stercza i jest to najczęstsza przyczyna konsultacji urologicznych u mężczyzn poniżej 50. roku życia. |
Typy zapalenia gruczołu krokowego
Klasyfikacja zapalenie prostaty obejmuje:
- Ostre bakteryjne zapalenie prostaty – stan nagły spowodowany infekcją bakteryjną, infekcją ogólnoustrojową i ostrym bakteryjnym ZUM (Zapalenie Układu Moczowego). Wymaga szybkiej interwencji medycznej.
- Przewlekłe bakteryjne zapalenie prostaty – nawracające infekcje bakteryjne prostaty zwykle przebiegające z ZUM, które mogą trwać miesiącami.
- Przewlekły zespół bólowy narządów miednicy – najczęstszy typ, często o nieznanej przyczynie, może mieć zarówno komponent bakteryjny, jak i niebakteryjny.
- Bezobjawowe zapalenie prostaty – stan, w którym nie występują objawy, ale w badaniach stwierdza się obecność stanu zapalnego w gruczole krokowym.
>> Przeczytaj także: Przerost prostaty, jakie są objawy? Przyczyny i leczenie przerostu gruczołu krokowego
Zapalenie prostaty – przyczyny dolegliwości
Zapalenie prostaty może mieć różnorodne przyczyny, które zależą od specyficznego typu zapalenia oraz obecności określonych patogenów.
W przypadkach o etiologii bakteryjnej, patogeny mogą przedostać się do prostaty z dróg moczowych, co często ma miejsce w przypadku ostrego bakteryjnego zapalenia prostaty. Jednym z najczęstszych czynników etiologicznych w przypadku infekcji bakteryjnych są bakterie gram-ujemne z rodzaju Escherichia coli – jest odpowiedzialna za 60-80% infekcji. Pseudomonas aeruginosa, bakterie z grupy Klebsiella, Serratia i Enterobacter powodują około 15% infekcji. Bakterie gram-dodatnie, najczęściej z grupy Enterococcus, występują w 5-10% przypadków. Corynobacterium sugeruje się jako czynnik etiologiczny przewlekłego zapalenia stercza, co potwierdzają jałowe posiewy i ustępowanie objawów po antybiotykoterapii.
Zapalenie prostaty może być wywołane przez szereg czynników nieinfekcyjnych. Zaburzenia anatomiczne i neurologiczne, takie jak zwężenie szyi pęcherza moczowego, powiększenie prostaty, brak koordynacji między mięśniami pęcherza a mięśniami odpowiedzialnymi za kontrolę oddawania moczu mogą powodować zwężenie strumienia moczu i generować wysokie ciśnienia śródcewkowe oraz wewnątrzpęcherzowe. Te wysokie ciśnienia prowadzą do wstecznego odpływu moczu do kanalików prostaty. Wsteczny odpływ takiego moczu może prowadzić do zapalenia poprzez bezpośrednie działanie drażniące.
Stres i czynniki psychologiczne odgrywają również rolę w zapaleniu prostaty. Psychiczne napięcie może wpływać na odczuwanie bólu i nasilać objawy zapalenia, chociaż dokładny mechanizm tego wpływu nie jest w pełni poznany.
>> Sprawdź też: Stres – przyjaciel czy wróg? Czy można to zbadać?
Objawy zapalenia gruczołu krokowego u mężczyzn
Zapalenie gruczołu krokowego, objawia się różnorodnymi symptomami, mogącymi znacząco wpływać na jakość życia pacjentów. Wśród najczęściej zgłaszanych dolegliwości są bóle nad spojeniem łonowym oraz bóle krocza, szczególnie nasilające się po długim przebywaniu w pozycji siedzącej.
Pacjenci mogą również odczuwać bóle jąder, promieniujące wzdłuż pachwin lub do uda. Niektórzy mężczyźni zauważają obecność krwi w ejakulacie oraz zmiany zabarwienia nasienia. Dodatkowo pacjenci mogą doświadczać objawów grypopodobnych.
| Warto wiedzieć: Około 65% chorych z zapaleniem prostaty zgłasza objawy takie jak: depresja, zaburzenia snu oraz osłabienie funkcji seksualnych, w porównaniu do 0,5% w ogólnej populacji. |
Dysfunkcje seksualne przy zapaleniu prostaty
Zapalenie prostaty często wiąże się z różnorodnymi dysfunkcjami seksualnymi. Pacjenci skarżą się na bolesną ejakulację, zaburzenia erekcji oraz zmniejszone libido, które znacząco obniżają komfort życia seksualnego.
Objawy ze strony dróg moczowych przy zapaleniu prostaty
Zapalenie prostaty wpływa również na funkcjonowanie dróg moczowych. Częstomocz oraz nykturia jest jednym z najbardziej powszechnych objawów, które skłaniają mężczyzn do konsultacji urologicznej. Pieczenie w cewce moczowej, trudności w rozpoczęciu mikcji oraz słaby strumień moczu także powinny być sygnałem alarmowym.
Zapalenie prostaty – diagnostyka
Diagnostyka zapalenia prostaty jest kluczowym elementem skutecznego leczenia tego schorzenia. Proces diagnostyczny opiera się na szczegółowym wywiadzie, badaniach fizykalnych oraz testach laboratoryjnych, pomagających określić etiologię zapalenia i odpowiednio zakwalifikować pacjenta do jednej z kategorii zapalenia prostaty.
Podczas pierwszej wizyty pacjenta, ważne jest zebranie szczegółowego wywiadu, który obejmuje nie tylko dolegliwości, ale także możliwe drogi zakażenia, takie jak liczba partnerów płciowych i techniki współżycia płciowego. Badanie fizykalne obejmuje m.in. badanie per rectum, pozwalające ocenić wielkość i wrażliwość prostaty, oraz strukturę jej tylnej ściany, co w wielu przypadkach pozwala wykryć guza.
Posiew moczu przy zapaleniu gruczołu krokowego
Podstawowym badaniem mikrobiologicznym stosowanym w diagnostyce zapalenia prostaty jest posiew moczu. Pozwala on na identyfikację bakterii odpowiedzialnych za infekcję. Próbki moczu pobierane są na różnych etapach mikcji oraz po masażu prostaty, aby zwiększyć szanse wykrycia patogenów.
Problemy w identyfikacji patogenów w przypadkach „niebakteryjnego zapalenia prostaty” mogą wynikać z trudności w izolacji bakterii z powodu wewnątrz gruczołowych zwapnień w kanalikach prostaty lub tworzenia się bakteryjnych biofilmów, które wyścielają te kanaliki.
Inne badania laboratoryjne przydatne przy diagnostyce zapalenia prostaty
Dodatkowe badania, które mogą być użyteczne w diagnostyce zapalenia prostaty, obejmują:
- Badania krwi: oznaczenie wskaźników zapalnych, takich jak CRP i OB, oraz w szczególności poziom PSA (antygenu specyficznego dla prostaty); podwyższony poziom PSA może sugerować stan zapalny lub nowotwór prostaty.
- Uroflowometrię: ocena przepływu moczu może pomóc zidentyfikować przeszkody w odpływie moczu z pęcherza.
- Ocenę zalegającego po mikcji moczu za pomocą USG: może wskazywać na niepełne opróżnianie pęcherza.
- Poziom TRUS (transrektalne USG): może wykazać zwapnienia, poszerzenie naczyń żylnych wokół prostaty oraz pogrubienie ściany pęcherzyków nasiennych. Jest szczególnie przydatne w diagnostyce ropni i torbieli prostaty.
- Biopsja prostaty: głównie stosowana do diagnozowania nowotworów u pacjentów z podwyższonym poziomem PSA oraz po wcześniejszym badaniu rezonansem magnetycznym. Znajduje również zastosowanie w badaniach mikrobiologicznych do oceny obecności infekcji bakteryjnej.
- Badanie cytologiczne i cystoskopia: są wskazane w przypadkach, gdy nasilenie objawów sugeruje obecność nowotworu pęcherza moczowego.
[baner_https://sklep.alablaboratoria.pl/pakiet/147/pakiet_mezczyzny_50_zawiera_24_badania_]
Różnicowanie z nowotworem prostaty
Początkowo zarówno zapalenie prostaty, jak i nowotwór prostaty mogą dawać podobne objawy, co podkreśla znaczenie ich rozróżnienia diagnostycznego. Objawy, takie jak ból w okolicy miednicy czy problemy z oddawaniem moczu mogą być obecne w przypadku zapalenia prostaty oraz w początkowych stadiach nowotworu.
W diagnostyce raka prostaty PSA może być istotnie podwyższone, zwłaszcza w zaawansowanym stadium choroby, co sugeruje konieczność dalszych badań, takich jak MRI, USG i ew. biopsja.
Co na zapalenie prostaty: leczenie
Istnieją różne metody leczenia zapalenia prostaty:
- Stosowanie antybiotyków
Antybiotykoterapia empiryczna jest standardowym leczeniem zapalenia prostaty pomimo często niepotwierdzonej etiologii bakteryjnej. Fluorochinolony, takie jak Ciprofloksacyna i Lewofloksacyna są lekami pierwszego wyboru z powodu osiągania wysokich stężeń w tkance prostaty oraz dobrych wyników klinicznych. Terapia powinna trwać co najmniej 4-8 tygodni.
- Niesterydowe leki przeciwzapalne
Niesterydowe leki przeciwzapalne (NLPZ) są stosowane na bazie teoretycznego charakteru zapalnego choroby, ale brakuje silnych dowodów na ich skuteczność w zapaleniu prostaty. Ich zaletą jest łagodzenie objawów bólowych związanych z zapaleniem prostaty i poprawienie komfortu pacjenta.
- Blokery receptorów alfa
Mechanizm wzmożonego ciśnienia śródcewkowego i wstecznego odpływu moczu skłania do stosowania leków blokujących receptory alfa adrenergiczne. Ułatwiają relaksację mięśni gładkich w okolicy prostaty i pęcherza moczowego, a tym samym redukują objawy dyzuryczne przy dłuższym stosowaniu (min. 6 tygodni).
- Fitoterapia
Ekstrakty roślinne, głównie Serenoa repens, mają działanie przeciwzapalne oraz przeciwobrzękowe i są stosowane jako wsparcie po antybiotykoterapii. Stosowane są również przy łagodnym przeroście gruczołu krokowego.
- Inne metody
Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne tj. Doxepin i Imipramina, leki rozluźniające mięśnie, tj. Baclofen i Diazepam oraz akupunktura są czasami używane w leczeniu objawów przewlekłego zapalenia prostaty, na skutek relaksacji mięśni gładkich w okolicy gruczołu prostaty i pęcherza moczowego.
- Leczenie chirurgiczne
Leczenie chirurgiczne nie jest powszechnie zalecane z powodu braku przekonujących dowodów na skuteczność. Może być rozważane jedynie w przypadku zwężenia cewki moczowej lub szyi pęcherza moczowego.
Czy zapalenie prostaty przechodzi samo?
Zapalenie prostaty rzadko przechodzi samo, zwłaszcza jeśli ma podłoże bakteryjne. Nieleczone może prowadzić do poważnych powikłań infekcji, takich jak ropień prostaty czy przewlekłe bóle. Dlatego ważne jest wczesne rozpoznanie i leczenie.
Czy można zapobiec zapaleniu prostaty?
Zapobieganie zapaleniu prostaty opiera się głównie na zdrowym stylu życia i praktykach higienicznych. Regularna aktywność fizyczna, unikanie długotrwałego siedzenia, utrzymywanie regularnych stosunków płciowych, higiena intymna oraz unikanie przewlekłego zatrzymywania moczu mogą pomóc w zapobieganiu zapaleniu prostaty.
Ważne jest również unikanie przewlekłego stresu, który ma negatywny wpływ na układ odpornościowy i kondycję prostaty. Jednym z istotniejszych czynników są regularne badania kontrolne (zwłaszcza u mężczyzn po 40. roku życia).
Wczesne rozpoznanie, odpowiednie leczenie oraz zdrowy styl życia odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu powikłaniom i poprawie jakości życia mężczyzn z zapaleniem prostaty. Regularne wizyty kontrolne u lekarza po 40. roku życia są istotne dla utrzymania dobrego stanu zdrowia prostaty.
Bibliografia
- https://www.mp.pl/pacjent/urologia/168074,ostre-zapalenie-gruczolu-krokowego-prostaty (dostęp: 11.06.2024).
- Szkarłat K. Prostatitis – zapalenie gruczołu krokowego. Przegląd Urologiczny 2007/5 (45).
- Nickel JC. Prostatitis. Can Urol Assoc J. 2011 Oct;5(5):306-15.
- Kanani S., Mujtaba N., Sadler P. Acute and chronic prostatitis. InnovAiT. 2021;14(1):33-37.
