Korneoterapia: pielęgnacja skóry na poziomie komórkowym

Spis treści

1. Korneobiologia
2. Korneoterapia
3. Korneoterapia a choroby skóry
4. Podsumowanie

Korneobiologia

Skóra jest największym organem ludzkiego ciała, odgrywającym kluczową rolę w ochronie przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Korneobiologia to dynamicznie rozwijająca się nauka zajmująca się badaniem procesów zachodzących w jej najbardziej zewnętrznej warstwie – warstwie rogowej naskórka (stratum corneum). Ta fascynująca dziedzina dermatologii i kosmetologii skoncentrowana jest na procesach fizjologicznych, biologicznych oraz biochemicznych. Dzięki rozwojowi nauki możliwe stało się zrozumienie procesów zachodzących na poziomie komórkowym. Warstwa rogowa naskórka była przez wiele lat uważana za warstwę martwych komórek, nieistotnych z biologicznego punktu widzenia. Obecnie wiadomo, że zewnętrzna warstwa komórek naskórka jest tkanką biologicznie aktywną i może wysyłać wiele sygnałów do leżącego pod spodem żywego naskórka, aktywnie wpływając na procesy regeneracyjne zachodzące w głębszych warstwach skóry. Jest to istotne z punktu widzenia zarówno profilaktyki, jak i leczenia chorób skóry.

Prawidłowo funkcjonująca bariera naskórkowa to również ochrona przed drażniącymi substancjami ze środowiska zewnętrznego oraz mikroorganizmami chorobotwórczymi. Wiadomo także, że przypadku uszkodzenia stratum corneum układ odpornościowy pobudzany przez komórki naskórka reaguje stanem zapalnym, który może stać się prekursorem egzemy, świądu i dokuczliwej przewlekłej suchości skóry. Dlatego kluczową zasadą korneoterapii jest regeneracja naskórka i odbudowa jego integralności.  Dzięki temu mechanizmy obronne i odpornościowe skóry nie są niepotrzebnie pobudzane. Drugim, równie ważnym celem korneoterapii, jest przywrócenie homeostazy i zdrowia. Ważne jest, by preparaty korneoterapeutyczne wykazywały zdolność do integracji z warstwami barierowymi warstwy rogowej naskórka.

Korneoterapia

Podejście korneoterapeutyczne jest przeciwieństwem leczenia objawowego. Charakteryzuje je zindywidualizowane podejście do pacjenta i wnikliwy wywiad w celu postawienia diagnozy, której integralną częścią jest zidentyfikowanie przyczyn choroby. W wielu przypadkach usunięcie przyczyny choroby (np. ekspozycji na drażniące substancje chemiczne lub wyleczenie choroby ogólnoustrojowej) przynosi znaczną poprawę stanu skóry.

Korneoterapia jest metodą łączącą skuteczność z dużym profilem bezpieczeństwa. Właściwość ta jest wykorzystywana na przykład podczas miejscowej sterydoterapii naprzemiennej (m.in. w przebiegu atopowego zapalenia skóry), gdzie w celu ograniczenia działań niepożądanych sterydów aplikuje się je w różnych schematach na zmianę z czystym podłożem. Wykazano, że stosowanie preparatów przywracających skórze prawidłowe nawilżenie i natłuszczenie przyczynia się do szybszego ustępowania objawów chorobowych. Takie postępowanie terapeutyczne może wydłużyć odstępy między nawrotami choroby oraz zmniejszyć ich natężenie. Korneoterapia może być zatem ważnym elementem profilaktyki problemów skórnych. Warto podkreślić, że produkty korneoterapeutyczne nie powinny zawierać substancji zapachowych, barwników czy silnych konserwantów.

Korneoterapia wykorzystuje biozgodne podłoża produktów, które wykazują zdolność „wtapiania się” w stratum corneum. Jest to możliwe dzięki składowi odtwarzającemu cement międzykomórkowy. Podłoża takie zawierają w składzie naturalnie występujące w tej warstwie naskórka struktury ciekłokrystaliczne i substancje lipidowe ograniczające odparowywanie wody (m.in. ceramidy, fosfolipidy, trójglicerydy).

Dzięki właściwościom nawilżającym oraz ograniczaniu miejscowych stanów zapalnych korneoterapia jest także nieodłącznym elementem zapobiegania przedwczesnemu starzeniu się skóry. Poprzez działanie skoncentrowane na poziomie komórkowym, może ona pomagać w zwalczaniu oznak starzenia, takich jak zmarszczki czy utrata elastyczności. Dzieje się tak dlatego, że procesy biochemiczne zachodzące w skórze (m.in. synteza substancji młodości kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego) zachodzą prawidłowo jedynie w prawidłowo nawodnionej skórze. Chcąc przywrócić prawidłowe nawilżenie skóry, największą skuteczność osiągniemy, stosując regularnie niskie dawki składników aktywnych. W korneoterapii wykorzystuje się także substancje hamujące działanie wolnych rodników jak witaminy A i E oraz kwasy owocowe.

Korneoterapia a choroby skóry

Obecnie toczy się wiele badań dotyczących korneoterapii i jej wpływu na różne choroby skóry. Dziedzina ta, której podstawą jest zrozumienie fizjologii skóry, skupia się na odbudowie naturalnej bariery ochronnej naskórka i wspieraniu procesów regeneracyjnych. Rzuciło to nowe światło na korzyści zastosowania korneoterapii w kontekście różnych schorzeń.

• Łuszczyca (psoriasis)

Wyniki prowadzonych badań pokazują, że same podłoża kosmetyków (bez dodatku składników aktywnych) mogą przyczynić się do łagodzenia objawów łuszczycy poprzez poprawę funkcji barierowej naskórka. Składniki stosowane w korneoterapii, takie jak lipidy i substancje nawilżające, mogą wspomagać procesy regeneracyjne skóry u pacjentów z łuszczycą.

• Atopowe zapalenie skóry (atopic dermatitis)

Korneoterapia może być skutecznym narzędziem w łagodzeniu objawów atopowego zapalenia skóry. Składniki takie, jak ceramidy, pomagają w odbudowie uszkodzonej bariery naskórkowej. Pomagają także zmniejszyć ilość aplikowanych sterydów, co jest istotne zwłaszcza w przypadku dzieci.

• Kontaktowe zapalenie skóry (contact dermatitis)

Produkty korneoterapeutyczne są także chętnie wykorzystywane w terapii kontaktowego zapalenia skóry. Znaczenie ma tu zwłaszcza ich działanie łagodzące i nawilżające.

• Trądzik (acne)

Badania nad wpływem korneoterapii na trądzik są ograniczone. Wiadomo jednak, że odpowiednio dobrane substancje stosowane w korneoterapii mogą pomóc w regulacji produkcji sebum, zmniejszeniu stanu zapalnego i wspieraniu procesów regeneracyjnych skóry u pacjentów z trądzikiem pospolitym. Sama poprawa nawilżenia skóry powoduje, że u części pacjentów produkcja sebum ulega zmniejszeniu. Ponadto biozgodne podłoża nie wykazują działania komedogennego.

Podsumowanie

Korneoterapia to dynamicznie rozwijająca się dziedzina, która przynosi nowe spojrzenie na pielęgnację skóry. Odkrywanie potęgi procesów komórkowych i wspieranie ich naturalnej harmonii to klucz do zdrowej i pięknej skóry. A wykorzystanie potencjału regeneracyjnego organizmu daje szansę na trwałą poprawę kondycji skóry.

Piśmiennictwo

1. Berg M. Emollient creams in the treatment of psoriasis: A study of patient preference. Current Therapeutic Research. Volume 55, Issue 5, May 1994, Pages 598-600
2. Kligman A.M. Corneobiology and Corneotherapy – a final chapter.  International Journal of Cosmetic Science – Wiley Online Library. March 2011
3. Zhu B. i wsp. Treatments in psoriasis: from standard pharmacotherapy to nanotechnology therapy. Adv Dermatol Allergol 2022; XXXIX (3): 460–471
4. Chamlin S.L. , Kao J, Frieden IJ, et al. Ceramide-dominant barrier repair lipids alleviate childhood atopic dermatitis: changes in barrier function provide a sensitive indicator of disease activity. J Am Acad Dermatol. 2002;47(2):198-208
5. Chamlin S.L i wsp. Ceramide-dominant barrier repair lipids alleviate childhood atopic dermatitis: changes in barrier function provide a sensitive indicator of disease activity. J Am Acad Dermatol. 2002 Aug;47(2):198-208.