Spis treści
- Charakterystyka trądziku różowatego
- Przyczyny trądziku różowatego
- Postaci trądziku różowatego
- Codzienna pielęgnacja kosmetyczna skóry z trądzikiem różowatym
- Terapie zabiegowe oraz leczenie farmakologiczne trądziku różowatego
- Podsumowanie
Charakterystyka trądziku różowatego
Trądzik różowaty (TR, rosacea, acne rosacea) jest przewlekłą dermatozą, dotykającą obecnie aż do 10% światowej populacji. Najczęściej pojawia się u osób w wieku 30-35 lat, natomiast zdecydowane zaostrzenie choroby występuje około 50 roku życia. Trądzik różowaty częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Charakterystycznymi objawami choroby są zaczerwienienie twarzy w obrębie nosa, policzków, czoła i brody, utrzymujący się rumień, teleangiektazje (sieć popękanych naczynek krwionośnych) oraz zmiany zapalne z grudkami i krostkami. W przewlekłych, a zwłaszcza nieleczonych postaciach trądziku różowatego mogą wystąpić zmiany przerostowe, głównie w obrębie nosa (rhinophyma).
Przyczyny trądziku różowatego
Etiopatogeneza trądziku różowatego nie jest w pełni wyjaśniona. W ostatnim czasie coraz większe znaczenie przypisuje się czynnikom immunologicznym i zaburzeniom naczynioruchowym. Wiadomo też, jakie czynniki sprzyjają rozwojowi i nasileniu choroby. Należą do nich:
I. Gwałtowne poszerzanie i zwężanie się naczyń ścian włosowatych:
- nagła zmiana temperatury otoczenia (np. w zimie, ale także korzystanie z sauny),
- intensywny wysiłek fizyczny powodujący czerwienienie się twarzy,
- dieta (alkohol, gorące napoje pikantne potrawy, żywność zawierająca aldehyd cynamonowy – pomidory, owoce cytrusowe, czekolada oraz histaminę – dojrzewające sery, wino).
II. Drażnienie i uszkadzanie skóry przez czynniki zewnętrzne:
- promieniowanie UV powodujące powstawanie wolnych rodników (ekspozycja na słońce, korzystanie z solariów),
- brak stosowania fotoprotekcji,
- narażenie na niekorzystne warunki atmosferyczne (wiatr),
- przebywanie w pomieszczeniach z suchym powietrzem (np. klimatyzowanych),
- nieprawidłowo dobrana pielęgnacja powodująca wysuszanie i drażnienie skóry,
- brak natłuszczania skóry w okresie zimowym.
Związek zakażenia nużeńcem (Demodex folliculorum) z trądzikiem różowatym jest ciągle przedmiotem badań. Na pewno wiadomo, że u chorych na trądzik różowaty roztocze to występuje w większej liczbie, niż u osób zdrowych. Ponadto istnieje coraz więcej dowodów, że nużeńce przenoszą mikroorganizmy odpowiedzialne za wywoływanie stanu zapalnego, co może mieć bezpośredni wpływ na przebieg i zaostrzenie trądziku różowatego. Udowodniono także, że leczenie farmakologiczne mające na celu zmniejszenie liczby nużeńców, wiązało się zmniejszeniem nasilenia objawów choroby.
Przeczytaj też: Nużeniec – przyczyna dokuczliwej choroby oczu i skóry
Postaci trądziku różowatego
Trądzik różowaty zaczyna się najczęściej niewinnie – od przemijającego, nawracającego czerwienienia się fragmentów bądź całej twarzy. Z czasem rumień utrwala się. Jeśli na tym etapie nie zostanie wdrożone leczenie połączone z modyfikacją stylu życia oraz prawidłową pielęgnacją – rozwija się pełnoobjawowa choroba.
I. Postać rumieniowa oraz rumieniowa z teleangiektazjami (trądzik różowaty nerwowo-naczyniowy)
Pierwszy objaw trądziku różowatego to pojawienie się charakterystycznego zaczerwienienia twarzy. Z początku o charakterze przemijającym, z czasem – utrwalonym. Do czynników wywołujących rumień należą np. nagła zmiana temperatury otoczenia, zjedzenie pikantnych potraw czy napicie się czerwonego wina. U niektórych pacjentów mogą one spowodować dodatkowo wystąpienie pieczenia, obrzęku, szorstkości lub łuszczenia się skóry. Z czasem u pacjenta pojawia się sieć popękanych naczyń krwionośnych (tzw. teleangiektazje).
II. Postać grudkowo-krostkowa (zapalny trądzik różowaty)
Cechą charakterystyczną postaci grudkowo-krostkowej trądziku różowatego jest oprócz rumienia występowanie grudek i krost oraz utrzymujący się stan zapalny.
III. Postać przerostowa trądziku różowatego (rhinophyma)
Rhinophyma pojawia się najczęściej w przypadkach braku terapii wcześniejszych postaci trądziku różowatego. W obrębie nosa pojawiają się wówczas zmiany przerostowe połączone z obrzękiem, rumieniem oraz poszerzeniem ujść włosowo-łojowych. Widoczne jest wyraźne zgrubienie skóry i nieregularne guzki na jej powierzchni.
IV. Postać oczna trądziku różowatego
Postać oczna dotyczy dużej grupy pacjentów z pełnoobjawowym trądzikiem różowatym. Charakterystyczną cechą tej postaci jest obrzęk i przekrwienie oczu, połączone ze łzawieniem, podrażnieniem oraz pieczeniem.
Codzienna pielęgnacja kosmetyczna skóry z trądzikiem różowatym
Prawidłowa pielęgnacja skóry z TR jest niezwykle istotna, po jej wdrożeniu następuje wyraźna poprawa wyglądu skóry i komfortu życia osoby chorej. Należy stosować produkty dedykowane dla cer z trądzikiem różowatym.
Obligatoryjnym elementem pielęgnacji jest codzienna ochrona przeciwsłoneczna, stosowana przez cały rok. W badaniu przeprowadzonym przez National Rosacea Society ekspozycja na słońce została uznana za główną przyczynę nawrotów trądziku różowatego przez 81% pacjentów.
Pielęgnacja powinna rozpocząć się od delikatnego oczyszczania skóry. Najlepszym rozwiązaniem są produkty myjące niezawierające mydła, o pH zbliżonym do pH skóry i dające łatwo się spłukać. Należy unikać pocierania skóry wacikami oraz ręcznikiem, ponieważ powodują one jej dodatkowe podrażnienie.
Trądzik różowaty często wiąże się z uszkodzeniem szczelności bariery naskórkowej. Efektem tego jest z jednej strony zwiększona przeznaskórkowa utrata wody, skutkująca suchością i podrażnieniem skóry. Z drugiej zaś – łatwiejsze drażnienie naczynek krwionośnych przez czynniki ze środowiska zewnętrznego. Dlatego podłoże kremu przeznaczonego do pielęgnacji skóry z trądzikiem różowatym powinno zawierać substancje nawilżające (kwas hialuronowy, trehaloza) oraz uszczelniające skórę (biozgodne podłoża z ceramidami i innymi fizjologicznymi lipidami). Ponadto w produktach pielęgnacyjnych powinny znaleźć się składniki poprawiające kondycję naczynek włosowatych (eskulina, rutyna, escyna, ruskogenina, hesperydyna, kwas azelainowy, witamina C) oraz substancje o działaniu przeciwzapalnym i przeciwalergicznym (pantenol, alantoina, ektoina).
Zdecydowanie nie wolno używać produktów kosmetycznych zawierających składniki powodujące uczucie podrażnienia, kłucia lub palenia. Należą do nich: alkohol, oczar wirginijski, substancje zapachowe, mentol, mięta pieprzowa, olejek eukaliptusowy, środki myjące z SLS i SLES, peelingi z granulkami lub kwasami drobnocząsteczkowymi. Należy wybierać produkty hipoalergiczne o możliwie krótkiej liście składników. Ponadto, aby ograniczyć ilość produktów i składników nakładanych na skórę, warto stosować kosmetyki wielofunkcyjne (np. kremy lub podkłady zawierające filtr przeciwsłoneczny). Do makijażu korzystnie jest sięgać po kosmetyki mineralne. W przypadku zakupu nowych produktów przed nałożeniem kosmetyku na twarz warto przetestować je na szyi lub ramieniu.
Terapie zabiegowe oraz leczenie farmakologiczne trądziku różowatego
W łagodnej i średniozaawansowanej postaci choroby z powodzeniem stosuje się gabinetowe zabiegi pielęgnacyjne. Mają one na celu poprawę kondycji naczynek krwionośnych – ich pogrubienie i uelastycznienie, zmniejszenie stanu zapalnego oraz pogrubienie naskórka. Należy je wykonywać w seriach i łączyć z międzyzabiegową pielęgnacją domową, zaleconą przez specjalistę.
W terapii rumieniowej postaci trądziku różowatego stosuje się także zabiegi wykorzystujące IPL (Intense Pulsed Light). W przypadku skór z teleangiektazjami (siecią popękanych naczynek krwionośnych) warto skorzystać z terapii laserowej, mającej na celu zamknięcie popękanych naczynek. Terapię taką warto jednak poprzedzić zabiegami poprawiającymi ich kondycję.
W leczeniu postaci grudkowo-krostkowej miejscowo stosuje się kwas azelainowy i metronidazol oraz doustne antybiotyki z grupy tetracyklin (w monoterapii lub terapii skojarzonej z retinoidami). W ostatnich latach do terapii zostały włączone inhibitory kalcyneuryny. Postać przerostowa wymaga leczenia chirurgicznego.
Podsumowanie
Trądzik różowaty to przewlekła choroba dotykająca zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Przyczyny jego powstawania nie są do końca znane, dlatego leczenie polega na łagodzeniu objawów. Trądzik różowaty to choroba nawracająca przez całe życie pacjenta, dlatego kluczowe jest unikanie czynników powodujących jego zaostrzenie lub nawrót.
Piśmiennictwo
- Sharma A. i wsp. Rosacea management: A comprehensive review Cosmet Dermatol 2022 May;21(5):1895-1904. doi: 10.1111/jocd.14816
- Searle T i wsp. Rosacea and Diet: What is New in 2021? J Clin Aesthet Dermatol. 2021 Dec;14(12):49-54.
- https://www.rosacea.org/
- Kang CN, Shah M, Tan J. .Rosacea: An Update in Diagnosis, Classification and Management. Skin Therapy Lett. 2021 Jul;26(4):1-8.
- Brzeziński P. Leczenie miejscowe w trądziku różowatym. Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 4, 263–272
- Pastuszczak M i Wojas-Pelc A. Rola mikroorganizmów w patogenezie trądziku różowatego – stan wiedzy i implikacje dla praktyki klinicznej. Dermatologia po Dyplomie 2016 (4)
- O’Reilly N, Menezes N, Kavanagh K. Positive correlation betweenserum immunoreactivity to Demodex-associated Bacillus proteinsand erythematotelangiectatic rosacea. Br J Dematol. 2012; 167(5):1032-1036.
- Chen C, Wang P, Zhang L, Liu X, Zhang H, Cao Y, Wang X, Zeng Q. Exploring the Pathogenesis and Mechanism-Targeted Treatments of Rosacea: Previous Understanding and Updates. Biomedicines. 2023 Jul 31;11(8):2153. doi: 10.3390/biomedicines11082153
